Atık Yönetiminde Dijital Sistemler: MoTAT, e-Çevre Beyanı ve UATF

1. Giriş

Türkiye’de çevre mevzuatına uyum, sadece sahada atık yönetimi uygulamalarıyla sınırlı değildir. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından geliştirilen dijital sistemler, atıkların takibi, raporlanması ve şeffaf yönetimi için zorunlu hâle gelmiştir.Bu yazıda üç temel sistemi detaylı şekilde inceleyeceğiz:

• MoTAT (Mobil Atık Takip Sistemi)

• e-Çevre Beyan Sistemi

• UATF (Ulusal Atık Taşıma Formu)

2. MoTAT (Mobil Atık Takip Sistemi)

📱 Amaç: Tehlikeli atıkların kaynağından bertarafa kadar GPS tabanlı izlenmesi.

• Nasıl çalışır?

  • Taşıma yapan araçlarda GPS cihazı bulunur.

  • Araç hareketleri MoTAT üzerinden anlık olarak izlenir.

  • Atığın kaynağından lisanslı tesise ulaştığına dair doğrulama sağlanır.

• Kimin sorumluluğunda?

  • Lisanslı taşıma firmaları ve bertaraf/geri kazanım tesisleri.

• Avantajı nedir?

  • Kaçak dökümün önlenmesi

  • Denetimlerde şeffaflık

  • Taşıma sırasında çevresel risklerin azaltılması

3. e-Çevre Beyan Sistemi

💻 Amaç: Atık üreticilerinin yıllık faaliyetlerini ve atık verilerini elektronik ortamda beyan etmesi.

• Kapsam:

  • Tehlikeli ve tehlikesiz atık üreticileri

  • Geri kazanım/bertaraf tesisleri

• Ne zaman yapılır?

  • Her yıl Mart ayı sonuna kadar önceki yılın beyanı yapılmalıdır.

• Beyanda yer alan bilgiler:

  • Atık kodları (EWC listesi)

  • Atık miktarları (ton)

  • Bertaraf/geri kazanım yöntemleri (D & R kodları)

  • Lisanslı taşıyıcı ve tesis bilgileri

• Neden önemli?

  • Çevre Kanunu’na göre zorunlu bir yükümlülüktür.

  • Beyan yapılmaması durumunda idari para cezaları uygulanır.

4. UATF (Ulusal Atık Taşıma Formu)

📄 Amaç: Atığın kaynağından lisanslı tesislere kadar güvenli taşınmasını belgelemek.

• Formun içeriği:

  • Atık üreticisi bilgileri

  • Atık kodu, miktarı, fiziksel özellikleri

  • Taşıyıcı firma bilgileri (lisans no, plaka)

  • Teslim edilen bertaraf/geri kazanım tesisi bilgileri

• Uygulama:

  1. Atık üreticisi → Formu doldurur.

  2. Taşıyıcı → Formu onaylar ve atığı teslim alır.

  3. Tesiste → Kabul sonrası form elektronik ortamda tamamlanır.

• Dijitalleşme:

  • Artık UATF’ler çevrimiçi olarak doldurulmakta, kağıt formlar büyük ölçüde kaldırılmıştır.

5. Uygulamada Entegrasyon

🔗 Bu üç sistem birlikte çalışır:

• Atık taşıma sırasında UATF düzenlenir.

• Taşıma aracı hareketi MoTAT üzerinden izlenir.

• Yıl sonunda tüm işlemler e-Çevre Beyan Sistemi üzerinden raporlanır.

Bu sayede atık yönetimi süreci dijital, şeffaf ve mevzuata uyumlu bir şekilde yürütülür.

6. Sonuç

Atık yönetiminde dijitalleşme, işletmeler için hem yasal zorunluluk hem de kurumsal sorumluluk anlamına gelmektedir.Çevre mühendisleri ve çevre sorumluları için MoTAT, UATF ve e-Çevre Beyanı süreçlerini doğru uygulamak, denetimlerde ve raporlamalarda büyük avantaj sağlar.

📌 Öneri: İşletmenizde bu süreçleri takip etmek için düzenli kayıt tutmalı ve mümkünse dijital arşivleme yapmalısınız.